Omurga uzmanları, bel ağrısı olan hastalarda fiziksel
aktivitenin önemi konusunda hemfikirdirler. Bu broşür,
ağrınızı kontrol altına alırken aynı zamanda nasıl aktif
kalabileceğiniz ve bel ağrısının tekrar etmemesi için
uygun koruyucu hareketlerin neler olduğu hakkında
bilgi vermek üzere hazırlanmıştır.
Hekiminizin bel ağrınızı tedavi ederken hedeleri;
– İyi iletişim kurmak
– Durumunuzu açıklamak ve durumunuz hakkında size sağlıklı bilgi vermek
– Korkularınızı azaltmak
– Fiziksel aktivitenizi geliştirmek
– Uygun egzersizleri öğretmek
– Vücut mekaniğini güçlendirmek ve,
– Pasif tedavileri uzun süre uygulamanızı önlemektir.
NE TİP EGZERSİZLER YAPILMALIDIR?
Ağrınızı artırmadan nasıl olup da fiziksel olarak aktif
kalabileceksiniz? Birçok insan dikkatlice seçilmiş
egzersizlerin ağrılarını azaltabileceğini öğrendiklerinde
şaşırmaktadırlar. Bu broşürdeki bazı egzersizler hızlı ve
belirgin iyileşme sağlayabilmektedir
Ağrı bir kere azaldıktan veya kaybolduktan sonra
diğer egzersizler bel hareketlerini düzenlemeye ve kas gücünü artırmaya yardımcı olacaktır. Bunlar tam olarak
iyileşmenizi sağlayacak ve tekrarlayan ağrılara karşı
koruyacaktır. Birçok doktor, aktivite sırasında ortaya
çıkan ağrının aktivite sonrasında devam etmediği
sürece sorun yaratmayacağını, bu yüzden aktif olmaya
çalışmanız gerektiğini savunmaktadır
Lütfen bu broşürün sadece bir rehber olduğunu
aklınızdan çıkarmayınız. Bütün egzersizler herkes
için uygun değildir. Şayet egzersiz sırasında ciddi
derecede ağrınız olursa egzersize devam etmeyiniz ve
doktorunuzu durumdan haberdar ediniz.
EGZERSİZ SEÇİMİNDE AĞRI ŞİDDETİ GÖZ
ÖNÜNDE TUTULMALIDIR
Ağrınızı artıracak egzersizlerden sakınmanız önemlidir. Aşağıdaki şekilde yayılan ağrılar belinize zarar
verebileceğinizi düşündürmelidir;
– Belinizin merkezinden dışa doğru
– Kalçanıza doğru veya,
– Bacağınıza doğru uzanan ağrılar.
Bu ağrılar egzersiz yaparken veya bazı pozisyonlarda
ortaya çıkabilir
İşin iyi yanı, bunların tersinin de doğru olmasıdır.
Ayağınıza veya kalçanıza uzanan ağrılar belinizde
toplanabilir (ağrının merkezileşmesi). Bu çoğunlukla
gelişme gösterdiğiniz ve iyileşmeye başladığınız
anlamına gelir. Bu durumu oluşturacak egzersiz ve
pozisyonları kendiniz bulabilirsiniz. Ağrıların tamamı merkeze toplandıktan sonra devam eden egzersizlerle, ağrılarınız sıklıkla azalıp kaybolacaktır
Ağrılar en çok şu dört egzersiz ile merkezileşip
kaybolmaktadır:
– Düz zeminde yürüyüş (Resim 1)
– Geriye esneme (Resim 2)
– Yüz üstü dirsek üzeri (Resim 3)
– Şınav (Resim 4)
Bu egzersizleri ve diğer aktiviteleri yaparken ağrınızı
gözlemleyin. Merkezde toplandığına, azalma
gösterdiğine veya en azından kötüleşmeden aynı
kaldığına emin olun.
POSTÜRÜN ÖNEMİ
Uygun egzersizin yanı sıra ayakta dururken veya
otururken iyi bir postüre (duruş) sahip olmak da
önemlidir (Resim 5 ve 6). Gereğinden uzun süre
oturmamaya ve otururken yayılmadan, dik oturmaya
özen gösteriniz. Şayet otururken şikayetleriniz artıyorsa
ve hatta kalçanıza veya bacaklarınıza doğru uzanıyorsa
pozisyonunuzu kontrol ediniz. Birçok hastada dik
oturmak ağrıyı merkezileştirmeye ve azaltmaya yardım
etmektedir. Dik oturmayı kasları kuvvetlendirici
bir egzersiz gibi düşünmek daha doğru oturma
alışkanlığının kazanılmasına yardım edecektir. Bir kez
ağrınız kaybolduktan sonra dik oturmak şikayetlerinizin
tekrar başlamasının çoğunlukla önüne geçer. Eğer
uzun süre oturmanız gerekiyorsa, bel boşluğunuza
onun içe doğru olan doğal kavisini artıracak şekilde bir
yastıkçık koymanız ve kalçanızı diz seviyesinin biraz daha
yukarısında tutmanız önerilir.
AĞRILAR AZALDIKTAN SONRA
YAPILACAK EGZERSİZLER
Ağrınız bir kere azaldıktan veya kaybolduktan sonra
bazı basit öne esneme hareketlerinden (Resim 7 ve
8) başlayarak hareket aralığınızı kademeli ve dikkatli
bir şekilde arttırınız. Bu egzersizlere ağrınızın yeniden
başlamadığı, artmadığı veya merkezden bacaklara veya
kalçaya yayılmadığı sürece devam ediniz.
Birçok insan için dik oturmaya davam etmek, oldukça
faydalıdır.
GÜÇLENDİRME ÇALIŞMALARI
Bel ağrısından muzdarip çoğu insan, zayıf sırt kaslarına
sahiptir. Güçlendirme egzersizleri sizi gelecekte ortaya
çıkabilecek sorunlardan korur (Resim 9-16). Bütün vücut hareketleri ve postürü (dik oturtmak da dahil) yeterli
kas gücüne ve esnekliğine ihtiyaç duyar ki bu da
güçlendirme ve germe egzersizleri ile elde edilebilir.
Orta düzeyde yapılan bir güçlendirme çalışması genel
vücut sağlığınız açısından çok değerlidir ve bel ağrısı
çekenler için ayrı bir öneme haizdir
Bel kaslarını güçlendirmek size iki şekilde fayda sağlar:
1. Kan akımını hızlandırarak hasarlı dokunun
tamirini hızlandırır.
2. Güç ve dayanıklılığı artırarak günlük yaşam
fonksiyonlarınızı geliştirir.
Hasarlı dokuların tamiri ve iyileşmesi için besin
öğeleri, iyi bir kan akımı ile hasarlı alana getirilmelidir.
Bel kasları için güçlendirme çalışmaları (Resim 9-11)
ile egzersiz yapan kas ve yanındaki dokularda kan
akımı artar. Bu durum yürüme, yüzme ve bisiklet
sürme gibi aerobik egzersizler için de geçerlidir
Kaslarınızı güçlendirmek aynı zamanda sizin gün
içinde iş yapabilirliğinizi de artırır. Bel kaslarını
güçlendirmenin yanı sıra karın kaslarına (Resim12-
14) ve bacağın üst ve alt kısmında yer alan büyük
kas guruplarına da (Resim 15-16) gereken önem
verilmelidir. Bu kaslar dengeyi sağlayarak sırt ve
karın kaslarına önemli oranda destek olurlar. Günlük
hareketleri çok daha rahat yapmamızı sağlarlar ve
düşme riskimizi azaltırlar.
Özel aletler ve jimnastik salonları bu konuda
bize yardımcı olabilirler fakat bel kaslarını evde
güçlendirebileceğiniz, çok az teknik ekipman
gerektiren ve pahalı olmayan yöntemler de
mevcuttur. Resim 9’da belden aşağısına basitçe
eklenecek bir veya iki yastık daha fazla direnç
sağlayacaktır. Sıklıkla kullanılan ve oldukça faydalı
olan iki ekipmandan biri İsveç topu (Resim 10,14 ve
16) ve diğeri de temel bir Romen sandalyesidir (Resim
11).
Resim 3 – Yüz üstü dirsek üzeri: Beliniz içe çökecek şekilde dirsek üzerinde durun. Bu halde 10 saniye bekleyiniz. Hareketi 3 defe tekrarlayın. Ağrınız
artmıyorsa her 2 saatte bir tekrar uygulayın.
Resim 4 – Şınav:
Gövdeniz elleriniz üzerinde yükselterek belinizi çukurlaştırın. 1-2 saniye bekledikten sonra yüzüstü uzanır pozisyona tekrar
dönün. Her seferinde
bel çukurluğunuzu
artırarak 10 defa
tekrarlayın. Ağrınız
artmıyorsa her 2 saatte
bir tekrar uygulayın.
Resim 5 – Ayakta duruşpostürü: Kafanızı geriye atıp çenenizi kaldırın; kulaklar omuzlar ve
basenleriniz aynı hizada ve ayaklarınızla dengeli pozisyonda bulunmalıdır
(soldaki kötü, sağdaki iyi
postür).
ÖZET
İyi bir bel tedavisi ardından orta derecede güçlendirmenin yapıldığı, ağrı azaltıcı egzersizleri ve uygun germe çalışmalarını içerir. Bu teknikleri uygulamak ağrılarınızın azalmasına ve gelecekte de şikayetlerin tekrar ortaya çıkmasının önlenmesine yardımcı olacaktır.
NEREDEN BAŞLAMALISINIZ?
Resim 1- Yürüyüş: Her gün 10 dakika ile başlayınız ve 30 dakikaya kadar çıkınız. Yürüme mesafesi
ve hızını da tolere edebildiğiniz kadar artırınız
Resim 2 – Ayakta geriye esneme: Elinizi belinizin her iki yanına koyun. Tolere edebildiğiniz kadar geriye esnerken parmaklarınızla içe doğru bastırınız. Bu şekilde 1-2 saniye bekleyiniz. Her seferinde daha fazla esnemeye çalışarak hareketi 10 defa tekrarlayınız. Ağrınız ortaya çıkmıyorsa her 2 saatte bir tekrar uygulayın
Resim 6 – Oturma postürü: Otururken kulaklar, omuzlar ve basenler aynı hizada bulunmalıdır (Soldaki yanlış, sağdaki doğru).
Resim 7 – Tek diz göğse çekilmiş: Bir dizi göğsünüze kadar çekip o şekilde 10 saniye tutunuz. Bu hareketi her iki bacak için de 3’er kez tekrar edin.
Resim 8 – Her iki diz göğse çekilmiş: Her iki dizi göğsünüze kadar çekip o şekilde 10 saniye tutunuz. Bu hareketi 3 kez tekrar edin. Ağrınızda artış olmazsa gün içinde bu uygulamayı 2-3 kere tekrarlayınız.
GÜÇLENDİRME EGZERSİZLERİ
Resim 9 – Yüzüstü geriye esneme: Ellerinizi arkanızda birleştirerek baş ve omuzlarınızı yerden kaldırın. Bu şekilde de 5-10 saniye bekleyin. Hareketi 3 kez tekrar edin.
Resim 10 – Topla yüzüstü geriye esneme: Ellerinizi arkanızda birleştirerek baş ve omuzlarınızı yerden kaldırın. Bu şekilde de 5-10 saniye bekleyin. Hareketi 3 kez tekrar edin
Resim 11 – Romen sandalyesinde geriye esneme: Bu daha ileri evre bir egzersizdir ve herkes için uygun olmayabilir ! Basen çıkıntısı üzerine basen yastıkçığı yerleştirildikten sonra bel kasları kullanılarak gövde kaldırılır. Egzersiz yavaş bir şekilde yapılmalıdır (3’e sayana kadar yukarı ve 4’e sayana kadar aşağı). Hareketi 5-10 kez tekrar edin.
Resim 12 – Yukarı katlanma: Ellerinizi dizlerinize doğru uzatın ve belinizi düz hale getirin. Baş ve omuzlarınızı zeminden kaldırarak 5-10 saniye bekleyin. Hareketi 3 kez tekrarlayın.
Resim 14 – Sırtüstü topla esneme: Ellerinizi zemine koyarak kalçanızı yerden kaldırın. Bu şekilde 5-10 saniye bekleyin. Hareketi 3 kez tekrarlayın.
Resim 15 – Sandalye kalkışı: Elleriniz göğüs üzerinde çapraz halde yavaşça (3’e kadar sayarak) sandalyeden kalkınız ve yine yavaşça oturunuz. Bu hareketi 5-10 kez tekrar ediniz.